Als Islamitisch geestelijk verzorger komt Jamal Mekdadi bij cliënten om hen bij te staan in hun laatste levensfase. Zijn kennis van de taal en Islamitische cultuur probeert hij ook over te brengen aan andere medewerkers. “Zo kunnen zij ook betere zorg bieden.”
Op 1 november is Jamal Mekdadi begonnen als Islamitisch geestelijk verzorger bij Amstelring. Al ruim zestien jaar werkt hij in de zorg. “Ik heb lang in de GGZ gewerkt, op verschillende plekken, afdelingen en doelgroepen. Volwassenen en ouderen, maar ook in de klinische en ambulante zorg en palliatieve zorg. Mijn expertise is naast de zorg ook mijn kennis over de Islam. Ik spreek Arabisch en Berbers.”
Er was eigenlijk niemand binnen Amstelring met deze kennis, vertelt hij. “Maar ze zagen wel de noodzaak om in te spelen op de behoefte van sommige bewoners. "Palliatieve zorg voor Islamitische ouderen ziet er heel anders uit, dus dat vraagt om de juiste kennis.” Jamal heeft die ervaring wel en begeleidde Islamitische ouderen in een hospice. “Ik heb het team daar en vrijwilligers en hun naasten ook getraind en meer kennis gegeven over de Islamitische gebruiken.”
Kracht van spirituele zorg
De zorg voor ouderen draait in de Islam onder meer om spirituele en emotionele ondersteuning, vertelt Jamal. “Een gebed of het citeren van verzen uit de Koran kan een stervende patiënt veel troost brengen. Het benadrukt de kracht van spirituele zorg. Dit kom ik dan voor de mensen doen.” Binnen de Islam ligt bij palliatieve zorg de nadruk op mededogen, compassie, het verlichten van het leiden, vertelt hij. “De verbinding zoeken met god en het vinden van innerlijke vrede is daarbij essentieel.”
In zijn werk heeft Jamal als geestelijk verzorger ook veel contact met familieleden van cliënten. Hij speelt een belangrijke rol als bemiddelaar. Er spelen soms lastige kwesties, vertelt hij. “Bijvoorbeeld over morfine. Vanuit het Islamitische perspectief is het belangrijk dat iemand zich heel bewust blijft van alles, maar het is hier in Nederland heel normaal om iemand morfine te geven om iemands pijn te verzachten. Zoiets kan voor een conflict zorgen in de familie, omdat de meningen hierover verschillen.”
Oplossingen vinden
Ook andere culturele kwesties vragen soms om wat hulp bij het oplossen. Zo is het in de Marokkaanse cultuur heel normaal om met een groep op bezoek te gaan. “Maar je kunt niet zomaar met een groep mensen op een afdeling langskomen, dat zijn ze niet gewend. Ik leer het team dan ook hoe ze hiermee om kunnen gaan.”
Ook de Nederlandse directheid zorgt soms voor wrijving. “Een slechtnieuwsgesprek in Nederland is vaak direct en hard. Je hoort bijvoorbeeld: je komt te overlijden. Dat komt heel hard binnen bij een islamitische cliënt. Ik zeg liever: de situatie is ernstig en er is veel zorg nodig. Dat klinkt wat zachter.”
De communicatie blijft altijd een lastig iets. En hoe kan je een boodschap overbrengen als iemand de Nederlandse taal niet spreekt? “De eerste generatie Islamitische mensen spreekt nauwelijks Nederlands. Ik spreek Arabisch en Berbers en dat maakt het makkelijker om een verbinding te maken met iemand en het vertrouwen te winnen.” Soms zorgt het wegvallen van een oudere in het gezin ook voor een dilemma. “Wie is er nu de contactpersoon van de familie? Welke rituelen moeten er voorbereid worden? En wordt iemand in Nederland of het land van herkomst begraven? Dat soort vragen gaan allemaal spelen in het gezin.”
Verschillen tussen generaties
Ook binnen de families zelf ziet Jamal verschillen in hoe de verschillende generaties in het leven staan. “De traditie is dat Marokkaanse ouderen thuis worden begeleidt en ondersteund in de laatste levensfase. Maar de nieuwe generatie ziet dit al anders. En dat begrijp ik ook, ze werken en hebben een gezin. Hoe zorg je dan ook nog voor je ouders?” In Amsterdam ziet Jamal die verandering al een beetje gebeuren, al heeft hij momenteel maar één cliënt die hij bezoekt. “Ik denk wel dat de groep Islamitische ouderen in de zorg zal toenemen de komende jaren.”
Jamal vindt het mooi dat Amstelring oog heeft voor deze doelgroep. “Het past ook bij de organisatie, dat ze deze zorg ook willen bieden. De cliënten die ik bezoek of bezocht heb, waren er heel blij mee.”
Veel voldoening
Het werk past goed bij hem, vertelt hij. “Ik heb van jongs af aan al de wens om in dienst van anderen te zijn.” Jamal groeide op in twee culturen, en deed een studie in Marokko en in Nederland. “Ik heb een master Islamitische Geestelijk Verzorger en de master Klinisch Pastorale Vorming gedaan. Dat heeft me gevormd. Het geeft me veel voldoening als ik iets voor iemand anders kan betekenen. Ik zie mijn werk als een roeping. Ik zit helemaal op m’n plek.”
Het blijft een bijzonder moment, vertelt hij. “Je bent zo dicht bij die persoon in de laatste fase van hun leven. Als ik dan een gebed mag doen, of ik citeer verzen uit de Koran. Iemand luistert heel aandachtig naar me en is heel vredig. Voorbereid om in rust en kalmte terug te gaan naar God. Dat is heel bijzonder.”